Զարյանը «Արա Գեղեցիկ» դիցապատմական ողբերգության նյութը վերցրել է Մովսես Խորենացու Հայոց պատմությունից: Այն բաղկացած է 5 արարից՝ Հայկյան աղեղ, Շամիրամ, Հայոց աշխարհ, Նուարդ, Հարալեզներ: Ասորեստանի Նինոսի հետ դաշինք կնքելու նպատակով Արա Գեղեցիկը մեկնում է Նինվե: Դատարկաձեռն չի գնում, հետը տանում է թանկագին ընծաներ, որոնք դուր չեն գալիս Շամիրամին, նա ասում է, որ դրանք իբրև ընծա նվեր գեղեցիկ են, բայց իբրև հարկատրություն շատ չնչին են: Հրապուրվելով Արայի գեղեցկությամբ Շամիրամը պահանջում է, որ Արան ամուսնանա իր հետ և դառնա Հայաստանի և Ասորեստանի թագավոր: Շամիրամի առաջարկին Արան բարեհաճորեն է մոտենում, որովհետև հրապուրվել էր նրա գեղեցկությամբ: Զայրանում է արքայամայրը, պահանջում մերժել առաջարկը, սակայն Նուարդը փորձում է շտկել իրավիճակը, ասելով, որ անեծք պետք չէ, թող Արան գնա, բայց երբ վերադառնա, ինքը նրան կողջունի որպես քույր: Իրար հաջորդող պատգամավորներից մեկը Արային հաղորդում է Շամիրամի պատգամը, որ եթե նա չհամաձայնվի և չընդունի առաջարկը այն ժամ կարժանանա ոչ թե Շամիրամի կողքին նստելու բախտին, այլ կկանգնի նրա առջև իբրև շղթայակապ գերի: Արան վերջապես սթափվում է երազներից և պատրաստվում պատերազմի:
Գործողություններին մասնակցում է 25 հերոս, որոնցից մի քանիսը՝ Արա գեղեցիկը, Շամիրամը, Նինոսը, Նինուասը, Նուարդը, պատմական անձնավորություններ են, կան նաև վիպերգում: Արան հայրենիքի հայրենասիրության խորհրդանիշ է, իսկ Նուարդը հայ կնոջ խոհեմ, հավասարակշիռ, համբերատար ոգու խորհրդանիշ է:
Ելենա Միսակյան 