Ցածր ինքնագնահատական

Ինքնագնահատականը մարդու կարծիքն է իր մասին, որը ձևավորվում է սկզբնական շրջանում շրջապատի վերաբերմունքի, հիմնականում ծնողների, ապա դպրոցում ուսուցիչների, դասընկերների, ապա սեփական անձն այլ մարդկանց հետ համեմատելու արդյուքնում։ Ինքնագնահատականը պայմանավորում է մեր վարքը, մեր հաջողությունները, մեր երջանկությունը, երբեմն՝ մեր արտաքին տեսքը, մեր ազդեցիկությունը, մեր հարաբերությունների որակը և այլն։ Մի քանի գլխավոր առանձնահատկություններով են տարբերվում բարձր և ցածր ինքնագնահատական ունեցող մարդիկ։

Բարձր ինքնագնահատական ունեցող մարդը՝ չի տխրում, երբ իրեն քննադատում են։ Չի վախենում մերժված լինել։ Պատրաստ է շնորհակալություն հայտնել՝ ընդունելով քննադատությունը որպես խորհուրդ։ Մերժում ստանալը չի դիտում որպես սեփական անձի ստորացում։ Մերժում ստանալու դեպքում կարծում է, որ հարկավոր էր ավելի շատ ջանքեր գործադրել։ Անլուծելի խնդրի դեպքում կարծում է, որ խնդրի լուծման համար տեղն ու ժամանակը բարենպաստ չէին։ Լավատես է։ Առավել հաճախ է հաջողության հասնում։ Գրեթե պարտություն չի կրում, կամ ցանկացած պարտության մեջ տեսնում է նաև իր հաղթանակը։

Ցածր ինքնագնահատական ունեցող մարդը՝ Պասիվ է, ամաչկոտ, ներշնչվող է։ Շատ զգայուն է քննադատության հանդեպ՝ կարծելով, որ այն վկայում է իր թերարժեքության մասին։ Ինքնամփոփ է և այնքան էլ ճանաչված չէ։ Չի կարողանում արժանի ձևով ընդունել իրեն ուղղված հաճոյախոսությունը։ Դժվարությամբ է ծանոթություններ հաստատում։ Առավել նյարդային է։ Հաճախ է անհաջողություններ ունենում։ Հաղթանակն իրեն չի վերագրում։

Թվում է՝ եթե ցածր է մեր ինքնագնահատականը, ուրեմն կորած ենք, բայց կա մի հուսադրող բան։ Ինքնագնահատական բառը կազմված է մի քանի մասից՝ ինքս ինձ գնահատել։ Եթե կա իմ դերը, նշանակում է՝ ես կարող եմ փոխել որևէ բան, կամ շատ բան։ Ինչպե՞ս կարող ենք փոխել այս ինքնագնահատական կոչվածը, կամ ի՞նչն է ստիպում ցածր ինքնագնահատական ունենալ։ Իհարկե, ի սկզբանե ծնողների վերաբերմունքն ու գնահատականները, որոնք տրվում են մեզ մանուկ հասակում, կանխորոշում են հետագայում մեր վերաբերմունքը մեր անձի հանդեպ, բայց դրանք կարելի է գիտակցաբար և վերագնահատման արդյունքում փոխել։

Narrative tenses

NEF Student’s Book Narrative tenses slide 145,2B a,b

a. Put the verb in brackets in the past perfect simple or continuous. If you think both are possible, use the continuous form.

His English was very good. He’d been learning it for five years. 

1.My feet were aching. We had been queueing for hours. 

2.She went to the police, because someone had stolen her bag.

3.The streets were wet. It had been raining all morning. 

4.She got to work late because she had had an accident on the way. 

5.I almost didn’t recognize him. He had changed a lot since I last saw him. 

6.They were very red. They had been sunbathing all morning, but they hadn’t put on any sun cream.

7.I could see from their faces that my parents had been arguing.

8.Jess had a bandage on her arm. She had fallen off her bike the day before. 

b. Circle the correct word.

Meg and Liam McGowan got a nasty surprise when they were checking in at Heathrow airport yesterday with their baby Shaun. They had won three plane tickets to Rome in a competition and they had been looking forward to their trip for months. But, unfortunately, they had forgotten to get a passport for their son and so Shaun couldn’t fly. Luckily they had arrived very early for their flight so they still had time to do something about it. They had ran to the police station in the airport to apply for an emergency passport. Meg went with Shaun to the photo machine while Liam was filling in the forms. The passport was ready in an hour, so they hurried back to check-in and finally caught their flight.

Ժամանակի արդյունավետ կառավարում

Ժամանակն անխնա վատնելը երբևէ ամենասխալ բանն է։ Ժամանակը շատ արագ է ընթանում և այն պետք է ճիշտ օգտագործել։

Ընտ ինձ՝ ամենասկզբում պետք է հասկանալ, թե ինչն է մեզ համար ամենից կարևոր և գտնելով այդ կարևոր խնդիրը պետք է սկսել դրան առանձնահատուկ ուշադրություն դարձնել։ Հակառակ դեպքում այն ամենի 80%-ը, ինչ մենք կանենք այսօր, չի հանգեցնի որևէ արդյունքի երկարաժամկետ կտրվածքով: Առանց որոշակի նպատակի մեր ջանքերը իզուր ու անօգուտ կլինեն:

Պետք է սկսել ուղադրություն դարձնել քնին, սնունդին և ֆիզիկական վարժություններին, վերջիններս կարող են եռապատկել մեր արդյունքները, քանի որ մեծացնում են կենտրոնացվածությունը, մոտիվացիան և էներգիայի մակարդակը:

Երկու րոպեի կանոնը՝ եթե մենք կարող ենք անել մի գործողություն երկու րոպեում (օրինակ, պատասխանել նամակի կամ կարգի բերել սեղանը), պետք անենք դա հենց այդ պահին: Եթե մենք որոշենք դա հետաձգել, դա կտանի ավելի շատ ժամանակ, քան երկու րոպեն էր, և հետո, դեռ հարց է, դա կանենք առհասարակ, թե ոչ:

Կարևոր գործոններից մեկը այն է, որ աշխատենք մեր սովորությունների վրա:Ճիշտ սովորությունները ցանկացած մարդու տալիս են հսկայական առավելություն իրենց առջև դրված նպատակներին հասնելու ճանապարհին։

Հաճախ ժամանակի վրա հույս դնելը անադրյունավետ է լինում կամ հակառակ ազդեցություն է ունենում։ Մենք չենք կարող ամեն ինչ գլխի մեջ պահել, անգամ եթե հանճար լինենք: Նշումներ կատարելը նոթատետրում շատ արդյունավետ է, պետք է սկսել գործերի ցանկեր կազմել, գրանցել հեռախոսի մեջ և այլն: Բայց պետք է օգտագործենք այնպիսի գործիքներ, որոնք մեզ իսկապես պետք են:

Կարգապահությունն ամենակարևորն է: Ոչ միայն պետք է կազմենք օրվա պլանը ամեն առավոտ, այլև ամեն երեկո ամփոփենք արած գործերը: Դա կօգնի մեզ ճիշտ ընտրել առաջնահերթությունները, վերացնել անիմաստ գործերը և անել հենց այն, ինչը իսկապես նշանակություն ունի:

Ճնշումներն ու խրախուսանքները իսկապես կարող են հրաշքներ գործել: Խրախուսենք ինքներս մեզ փոքրիկ մրցանակներով կամ զրկենք մեզ ինչ-որ բաներից, եթե չենք կատարում մեր պարտականությունները՝ նշված ժամանակահատվածում:

Եվ որպես վերջաբան ցանկանում եմ ավելացնել՝ ցանկացած գործում կամքի ուժը հաջողության գրավական է։ Եթե ուզում եք ոչ միայն փորձել ինչ-որ բան փոխել ձեր կյանքում, այլև ամրագրել այդ փոփոխությունը, դա դարձնել սովորություն, ձեզ կամքի ուժ է պետք։

Եղիշե Չարենց «Ես իմ անուշ Հայաստանի» / Կինոպոեզիա

Եղիշե Չարենց «Ես իմ անուշ Հայաստանի»

Եղիշե Չարենց «Աշուղ Սայաթ-Նովի նման․․․» / Ձայնագրություն

Եղիշե Չարենց «Աշուղ Սայաթ-Նովի նման․․․»

Պապ թագավոր

Պապը Հայոց թագավոր է (370–374 թթ.) Արշակունիների արքայատոհմից. վերականգնել է Հայաստանի տարածքային ամբողջականությունը, չափավորել եկեղեցու հզորությունը և ձգտել քաղաքական անկախության՝ ձերբազատվելու համար Հռոմեական կայսրության գերիշխանությունից:

Պապ թագավորը հաջորդել է հորը՝ Արշակ Բ-ին: Կրթություն ստանալու նպատակով Բյուզանդիա մեկնած Պապին (հայերի խնդրանքով) և զորավար Տերենտիոսին՝ փոքրաքանակ զորախմբով, Հռոմի Վաղես II կայսրն  ուղարկել է Հայաստան: Բայց Վաղես II-ը Պապին չի ճանաչել Հայոց արքա, որպեսզի պարսիկները նրան չմեղադրեն 363 թ-ի պարսկա-հռոմեական պայմանագիրը խախտելու համար: Սակայն պարսիկները զորք են ուղարկել Հայաստան և ճակատամարտում պարտության մատնել Պապին: Նա փախել է և ապաստանել Սև ծովի մերձափնյա լեռներում: Այդ ընթացքում պարսկական զորքը ասպատակել է Հայաստանը. 14 ամիս տևած պաշարումից հետո նրանք գրավել են Արտագերս ամրոցը,  գերեվարել Պապի մորը` Փառանձեմ թագուհուն: 369 թ-ին պարսկական զորքերը, հայ իշխաններ Մերուժան Արծրունու և Վահան Մամիկոնյանի ղեկավարությամբ, գրավել և ավերել են նաև հայկական խոշոր քաղաքները: 

Վաղես II կայսրը 370 թ-ին զորաբանակ է ուղարկել Հայաստան և Պապին հաստատել գահին:  Տեղեկանալով պարսիկների՝ Հայաստան ներխուժելու մտադրության մասին՝ կայսրը կրկին զորաբանակ է ուղարկել, որի օգնությամբ հայկական զորքը 371 թ-ին Ձիրավի ճակատամարտում ջախջախել է պարսիկներին:

Այս հաղթանակով Պապն  ամրապնդել է իր իշխանությունը և հաջորդ  տարիներին զբաղվել երկրի ներքին խնդիրներով. վերամիավորել է Հայաստանից անջատված ծայրագավառները, ապա սպարապետ Մուշեղ Մամիկոնյանի գլխավորությամբ հայկական զորքերն ազատագրել են Արշակ Բ-ի օրոք Հայաստանից խլված տարածքները, որից հետո Պապն ընդունել է Շապուհ II-ի բարեկամության առաջարկը: Շապուհը ճանաչել է Պապի իշխանությունը, և Հայաստանն առժամանակ զերծ է մնացել Սասանյան տերության ասպատակություններից: 

Պապն անդրադարձել է նաև Հայ եկեղեցու  բարեփոխմանը. կրճատել է վանականների թիվը, նրանց մի մասին պարտադրել է զինվորական ծառայություն, փակել է կուսանոցները, աղքատանոցները, եկեղեցական հողերի զգալի մասը միացրել է արքունականին և վերացրել բնակչությունից գանձվող տասանորդն ու պսակի հարկը: 

Ներսես Ա Պարթև կաթողիկոսի մահից (372 թ.) հետո Պապը Շահակ Ա Մանազկերտցուն չի ուղարկել Կեսարիա` օծվելու` դնելով Հռոմից Հայ եկեղեցու անկախացման հիմքը:

Պապն ստեղծել է մեծաքանակ (90 հզ.) և մարտունակ բանակ:

Հռոմեական կայսրությունից ձերբազատվելու նպատակով Պապը փորձել է կապ հաստատել պարսիկների հետ: Սակայն նրա ինքնուրույն քաղաքականությունն առաջացրել է Հռոմի դժգոհությունը. Հայաստանում հռոմեական զորքերի հրամանատար Տերենտիոսը նրան ամբաստանել է Պարսից Շապուհ II արքայի հետ գաղտնի կապ ունենալու համար: Հռոմի Վաղես կայսրը խորհրդակցության պատրվակով Պապին հրավիրել է Տարսոն (Կիլիկիա) և փորձել հսկողության տակ պահել: Սակայն Պապին իր 300-հոգանոց թիկնազորով հաջողվել է ճեղքել շրջապատումը և վերադառնալ հայրենիք: Բայց Տերենտիոսին փոխարինած Տրայանոսը կարողացել է շահել Պապի վստահությունը, նրան հրավիրել է խնջույքի և դավադրաբար սպանել: 

V դարի հայ պատմագրության մեջ միտումնավոր աղավաղվել է Պապի պատմական կերպարը: Սակայն հռոմեացի պատմիչ Ամիանոս Մարկելինոսը նրան բնութագրել է որպես ժողովրդականություն վայելող, եռանդուն, խիզախ ու խելոք իշխողի, որը բանսարկությունների և չարագործությունների զոհ է դարձել:

Արշակ 2-րդ

Արշակ 2-րդը ծնվել է 320թ.։ Արշակ 2-րդը հայ Արշակունիների արքայատոհմի երևելի թագավորներից է եղել (350–368 թթ.): Նա  պայքարել է հայրենիքի անկախության պահպանման համար և գրվել է «Արշակ և Շապուհ» առասպելը: Արշակ Բ-ն հաջորդել է հորը՝ Տիրանին, ում գերել և կուրացնել էր տվել Պարսից արքա Շապուհ II-ը: Թեև նա գահակալել է Հռոմի և Պարսկաստանի համաձայնությամբ, սակայն չի դարձել նրանց կամակատարը և վարել է ինքնուրույն քաղաքականություն: Արշակ 2-ի թագավորության առաջին տասնամյակում Հայաստանն ապրել է խաղաղությամբ, բարգավաճել և հզորացել է: Կաթողիկոսական աթոռը վերադարձվել է Գրիգոր Լուսավորչի տոհմին: Կաթողիկոս Ներսես Ա Մեծի և Արշակ 2-ի նախաձեռնությամբ Տարոն գավառի Աշտիշատ գյուղում 356 թ-ին գումարվել է  հայկական եկեղեցական առաջին կանոնադիր ժողովը, ընդունվել են նաև հեթանոսական սովորույթների դեմ կանոններ. արգելվել են մերձավոր ազգականների ամուսնությունը, բազմակնությունը և այլն:  Նրանց ջանքերով Հայաստանում հիմնվել են հիվանդանոցներ, կուսանոցներ, աղքատանոցներ, հյուրանոցներ, գավառներում բացվել են նոր դպրոցներ: Արշակ 2-ն վարել է նախարարներին համախմբելու, անհնազանդներին հպատակեցնելու քաղաքականություն:

Խոսրով 3-րդ Կոտակ

Տրդատ III-ին հաջորդեց Խոսրով III Կոտակը: Նա թագակալեց 330-338 թթ.- ներին: Նրա մականունը Կոտակ էր, իր կարճահասակության պատճառով: Խոսրով III-ն շարունակեց հզորացնել Հայաստանը ամրապնդելով քաղաքավարությունը: Խոսրով III-ն հայտնի է նաև իր շինարարական գործունեությամբ: Խոսրով III-ն Դվին կոչվող բլրի վրա կառուցել է Դվին անունով նոր քաղաք: Խոսրով III-ն Դվինի շուրջ տնկել է երկու արհեստական անտառներ: Անտառները կոչվեցին Խոսրովակերտ: Անտառները ձգվում էին մինչև Երասխի ափերը: Խոսրով III-ն մահացել է 338 թ-ին և իրեն թաղել են Արշակունի արքաների արքունական դամբարանում: Խոսրովին III-ին հաջորդում է իր որդի Տիրանը: Լինելով թագավոր 338-350 թվականը: Տիրանը դաշնակցում է Հռոմի հետ, Հայաստանի անկախությունը պահելու համար: Սակայն այդ պահյքարում Տիրանին չի հաջողվում հասնել հաջողության: Եվ երբ Հռոմը զբաղած է լինում թշնամիների դեմ պատերազմներով, Շապուհի II-րդը օգտվում է առիթից, ձերբակալում Տիրանին և կուրացնում: Տիրանի կուրացումից հետո, գահ է բարձրանում Տիրանի որդին՝ Արշակ II-ն:

Տրդատ երրորդի գահակալությունը

Տրդատ 3-ը ծնվել է 287թ. և մահացել է 330թ.: Նա եղել է հայ Արշակունի արքա։ Պատմաբան Մովսես Խորենացին նրան բնորոշել է որպես Հայոց վերջին հզոր թագավոր:Մանկահասակ Տրդատին հոր՝ Խոսրով Ա Մեծի դավադիր սպանությունից հետո (ըստ Ագաթանգեղոսի՝ սպանել է Գրիգոր Լուսավորչի հայրը՝ Անակ Պարթևը) նախարար Արտավազդ Մանդակունին փախցրել է Հռոմ: Տրդատը կրթվել և դաստիարակվել է հռոմեական արքունիքում, վայելել է Ավրելիանոս, Տակիտոս, Պրոբոս և Կարոս կայսրերի հովանավորությունը:

Տիրապետել է լատիներենին և հունարենին: Ֆիզիկական արտակարգ ուժի շնորհիվ աչքի է ընկել կրկեսամարտերում, զինավարժության մեջ, նաև Հռոմեական կասրության մղած պատերազմներում: Տրդատը Հռոմեական կայսրությունում գտնվելիս ըմբշամարտի ասպարեզում հաղթել էր օլիմպիական խաղերում։ Ամենահիշարժանը 276թ. նրա հաղթական մենամարտն էր գոթերի իշխանի նկատմամբ։ 287 թ-ին Հռոմի կայսր Դիոկղետիանոսը Տրդատ 3-ին ճանաչել է Հայոց թագավոր: Հռոմեական զորքերի աջակցությամբ Տրդատ 3-ն Հայաստանից դուրս է մղել պարսիկ նվաճողներին և հաստատվել հայրենի գահին: Երբ Տրդատը Բարձր Հայքում էր, նրա մոտ ծառայության էր եկել Գրիգոր Պարթևը։ Գրիգորը ցանկանում էր հատուցել իր հոր ՝ Անակի կողմից Խոսրով թագավորի սպանության համար։ Գրիգորը թաքցնում էր Տրդատից, որ ինքն Անակի որդին է և որ ընդունել է քրիստոնեությունը։ Տրդատ թագավորը Եկեղյաց գավառում ՝ Անահիտ Աստվածուհուն նվիրված տաճարում զոհեր մատուցելիս նկատում է, որ Գրիգորը արարողությանը չի մասնակցում։

Vocabulary — Fashion and clothes

NEF Student’s Book Fashion and clothes slide 158, ex-es 1, 2, 3

1 Describing clothes

a.Match the adjectives and pictures

Fit

tight — (2)

loose (1)